JE WAJUA, KUNGUNI HUWEZA KUISHI HATA MWAKA MMOJA BILA KUFYONZA DAMU YA BINADAMU.!

Kwa wale Wakristo, baada ya mfungo wa kwaresma na kuadhimisha Pasaka, niwatakie wote Hongera na Fanaka. ni kwa mara nyingine tena tunakutana kuendelea kuelimishana na kupashana habari mbalimbali.

Leo tuwaangazie Wadudu hawa wasumbufu kunguni, Je! Wajua kunguni anazuilikaje twende pamoja:

Mwndishi: Stewart Meena

KUNGUNI NI NANI?

Kunguni ni wadudu ambao huishi kwa kufyonza damu ya binadamu, kwa kingereza wakijulikana kama (Bed bugs) na makazi yao ni kwenye mazingira machafu, wakisaidiwa na kujificha kwenye kingo za vitanda (chaga) na kwenye pindo za mashuka/blanketi n.k.

Licha ya kuhusishwa na uchafu, na mazingira duni, kunguni ameibuka kuwa mdudu mwenye uwezo mkubwa wa kustahimili hatari dhidi ya maisha yake, kwa kujifanyizia kinga maradufu kadiri anavyozidi kupuliziwa dawa nyingi za kuulia wadudu (sumu) ambapo kwa kinga hiyo uwezekano wa yeye kufa hupungua au kutoweka kabisa.

Utafiti mpya umebaini kuwa wadudu hawa wanaweza kustahimili sio tu tanuri ya moto, maji ya moto na baridi kali bali pia madawa ya kisasa ya kuulia wadudu wanaotambaa, na hivyo Kunguni hawa wanaweza kustahimili kupuliziwa dawa hizo nyingi ya sumu kwa kuimarisha uwezo wake wa kujikinga dhidi ya sumu moja baada ya nyengine.

Na hiyo ni dhahiri, kwani ukitaka kuthibitisha umwonapo mkamate naumweke sehemu atakayoshindwa kutoka kisha mghasi kwa kumgusagusa, utaskia harufu flani kali iendayo kwa kubadilika badilika itokayo miilini mwao, na hiyo ndio kinga yao iwezayo kuwakinga kufa kwa wepesi.

Wadudu hawa huishi kwa kufyonza damu ya wenyeji wake wakiwa usingizini na wakishaifyonza au kuanza kufyonza damu hiyo hunda vina7 vyenye uwezo mkubwa wa kibayolojia wa kujikinga dhidi ya sumu hizo kali za wadudu.

Hii ni kusema kuwa kadri vizazi vya kunguni vinavyopuliziwa madawa yenye sumu ndivyo wadudu hao wanavyoimarisha uwezo wake wakuzuia maafa miongoni mwa watoto wao.

(Sumu pekee iliyokuwa inauwezo wa kuwaangamiza wadudu hawa ilikuwa ni DDT – iliyokuwa ikitumika kuuliwa wadudu wa kwenye kahawa, ambayo kwasasa haitumiki tena au imepigwa marufuku kutengenezwa kwa kuwa huwa na madhara pia kwa binadamu kwa kuvuta tu harufu yake)

Aidha, watafiti wanasema kuwa vipimo 1000 vya sumu kali aina ya (neo-nicotinoid) vinahitajika kuua kunguni katika maeneo mengine mbalimbali duniani, ambapo Watafiti hao wanasema kuwa kuna hatari kubwa ya mdudu huyo kuenea kote duniani kutokana na utandawazi na soko huria ambao umefanya ulimwengu kuwa kitongoji kikubwa tu.

Tafiti: Kwa Mujibu wa Jarida la utabibu la The Journal of Medical of Entomology.

CHIMBUKO:

KUFIKIA katikati ya karne ya 20, ilionekana kwamba wanadamu wamefaulu kuwadhibiti kunguni, lakini uhalisia ilikuwa ni kuwapunguza tu na sio kwateketeza kabisa.

Watu fulani zamani waliwafahamu kunguni kupitia tu wimbo wa zamani wa Kiingereza ulioimbwa na watoto wa shule za nasari (au chekechea) uliosema: “Usiwaache kunguni wakuume.”

Hata hivyo, katika miaka ya 1970, nchi nyingi ziliamua kupiga marufuku matumizi ya dawa ya DDT​— ambayo iliyokuwa dawa kuu ya kuulia kunguni ​kwa kuwa ilikuwa pekee yenye sumu kali na iliyoharibu mazingira kwa ujumla wake ikiwemo kuweza kuleta madhara kwa wanadamu pia.

Lakini kiuhalisia kunguni, ametokea katika chimbuko la wadudu watambaao wenye pingili na huelezwa chanzo chao kikuu ni uchafu uliogandamana na kutengeneza baikteria ambao nao hubadili tabia siku kadiri ya siku, kama ilivyo kwa kinyesi cha kuku ukikifunika na kikianza kuvunda kwa joto utapata wadudu wa mfano huu wa kunguni wenye pingili (weupe)

ZAIDI HAPA: Bed Bugs

Hata hivyo, kemikali nyingine zilipotumiwa ilionekana kwamba kunguni walikuwa sugu na hazikuweza kuwaua, ila zilisaidia kuwapunguzia tu kasi ya kutoka kwa wingi kwenda kushambulia wenyeji wao usiku.

Pia watu walianza kusafiri mara nyingi zaidi na bila kujua walihama pamoja nao. Matokeo yakawaje? Ripoti moja ya mwaka wa 2012 kuhusu kuwadhibiti wadudu hao inasema: “Katika miaka 12 ambayo imepita kunguni wameanza kuonekana tena nchini Marekani, Kanada, Mashariki ya Kati, nchi kadhaa za Ulaya, Australia, Afrika mashariki zaidi kuripotiwa ilikuwa maeneo (kaunti) za Kisumu, Nakuru Kenya na maeneo kadhaa Tanzania na uganda.”

LINK: https://hivisasa.com/post/habari-njema-kwa-wanaosumbuliwa-na-kunguni

Awali jijini Moscow, Urusi, katika mwaka mmoja hivi karibuni, ripoti za kutokea kwa kunguni ziliongezeka mara kumi kuliko ilivyokuwa hapo awali, na Wakati huohuo, upande ule mwingine wa ulimwengu, huko Australia, kumekuwa na ongezeko la asilimia 5,000 la kunguni tangu mwaka wa 1999!

Watu fulani hubeba kunguni bila kujua wanapoenda dukani, kwenye kumbi za sinema, au hotelini. “Upende usipende utabeba kunguni,” anasema meneja fulani wa hoteli nchini Marekani, “Maadamu hoteli inapata wateja lazima kunguni wataendelea kuwapo.”

SWALI KUBWA KWA WATU KWA HIVI SASA NI KUWA NI:

Kwa nini ni vigumu kiasi hicho kuwamaliza kunguni?

Unaweza kujilindaje dhidi yao?

Na je Kunguni wanapoivamia nyumba yako, unaweza kuchukua hatua gani zinazofaa ili kuwaondoa na kuwazuia wasirudi tena?

Aidha wanasayansi wa Jarida la ENTOMOLOGY wanashauri kutafutwa mbinu tofauti na iliyo mpya ya kaajili ya kukabiliana na kunguni hao pasipo kutumia sumu zenye madhara kwa mazingira, badala yake kuzalishwe wadudu wengine wanaoweza kuwala kunguni ili kuwazuia wadudu hawa kuendea kuenea kwa kwasi ya hivi sasa maeneo mbalimbali duniani.

HII MUHIMU ZAIDI KUFAHAMU,

JE WAJUA: Kunguni hawa huweza kustahimili kukaa muda mrefu pasipo kufyonza damu ambayo ni chakula chao kikuu, Yaani wadudu hawa wakivamia nyumba yako na ukasema unahama kwa muda ili ukirudi wawe wametokomea, ukweli ni kuwa “Unajidanganya” hata ukae miezi sita ukirudi utawakuta tena sasa wakiwa kijiji... hahahah!

Kwanza kunguni Ni Wadudu Wasiokufa kwa Urahisi

Hii ni kwa kuwa wadudu hao ni wadogo kama mbegu ya tofaa na wana mwili bapa, kunguni wanaweza kujificha mahali popote pale, ikiwemo katika godoro lako, fanicha zako, sehemu ya ukutani ya kuunganishia vitu vya umeme, au hata kwenye simu yako.

Kwa kawaida kunguni hupenda kujificha mita tatu hadi sita kutoka kwenye vitanda na maeneo ya kuketi.

Kwa nini? Ili wawe karibu na chakula chao, yaani, wewe!

INGIA HAPA: *******

Mara nyingi, kunguni huwauma watu wanapolala, Hata hivyo watu wengi hawahisi maumivu wakishadungwa (wanapoumwa) kwa sababu mdudu huyo humdunga mtu kitu kinachogandisha kinachomwezesha kuendelea kula kwa dakika kumi hivi bila kukatizwa.

Na ingawa wengi hudhani kunguni wanaweza kula kila siku, lakini ni tofauti zaidi kwani tafiti mbalimbali zanaonyesha kuwa, kunguni akishakunywa damu ya kutosha huweza kuitumia hiyohiyo kwa takribani siku4-7, na hii inamaanisha kwamba wingi wa kunguni huchochea kila siku kuhisi unang’atwa na wadudu hawa.

Na kipindi hicho cha wiki kinapopita pasipo kupata damu, haiwadhuru sana kwani wanaweza kuendelea kuishi bila kula kwa miezi mingi hata karibia na mwaka kwa kuendelea kula virutubisho vingine vipatikanavyo kwa wadudu wengine au hata katika mavumbi na utando mwingine wa uchafu vyumbani uwavutao wadudu wengine watambaao.

Hivyo njia kuu ya kupambana nao ni kuweka mazingira safi ya nyumba na, kuhama kwa muda, na wasipopata damu basi hufunga safari kuondoka eneo hilo.

PILI:

Kunguni jike mmoja huweza kuzalisha mamia wengine kwa juma moja tu

Tafiti kuhusu wadudu hawa zinaonyesha kumbeba kunguni mmoja tu, na kumleta nyumbani mwako, huweza kuwazalisha wengine zaidi ya mamia endapo watakutana na mazingira rafiki kwao ya uchafu, kwani inasemekana jike mmoja wa kunguni huweza kutaga mayai zaidi ya 10 kwasiku sawa na 80 kwa wiki na kuyaangua yote, hivyo na mtoto jike aliyeanguliwa humchukua siku18-21 na yeye kutaga mayai mengine.

Hebu fikiria wameanguliwa 80 kwa wiki, na baada ya wiki tatu kati ya hao 80, jike ni 40, nao 40 wakaangua 80 kila mmoja..?! wanapatikana wangapi?

Tofauti na mbu na wadudu wengine, inaonekana kwamba kunguni hawaenezi magonjwa ya kuambukiza, Hata hivyo, wanapomuuma mtu wanatokeza mwasho na baadaye sehemu hiyo inavimba, na watu wengi huweza kuathiriwa kihisia au kuweweseka mara kwa mara usiki, kukosa kujiamini mbele ya wenzao nk.

VUTA PICHA: “unaathirika kisaikolojia kwanini..?” kwa kuwa kunguni wanatabia ya kunata kwenye pindo za nguo, na pindi unapoivaa nao huwepo, hivyo pindi unapotembea nao na kwenda mazingira tofauti, nao huambua na kuanza kuhama au kutoka sehemu waliyokuwepo na kuzurura ili kutafuta sehemu nyingine iliyosalama zaidi kwao kujificha.

Watu walioumwa na kunguni wanaweza kupoteza usingizi, kuaibika, na hata kufikiri kwamba kunguni amewauma muda mrefu baada ya wadudu hao kutoweka, Jarida moja nchini Sierra Leone linasema kuwa kunguni “ni wasumbufu sana na wanawakosesha watu usingizi” na linaonya kuhusu “aibu inayohusianishwa na kunguni.”

Kunguni walioteketezwa kwa sumu kali aina ya DDT

KUWADHIBITI KUNGUNI

Kunguni wanaweza kumsumbua mtu yeyote, Ni rahisi kuwadhibiti ukitambua mapema kwamba wapo, Kwa hiyo, jifunze kutambua ishara za kwamba wapo nyumbani na unaposafiri, Chunguza fanicha zako na vitu vingine vya mbao pamoja na mizigo, uone ikiwa kuna mayai madogo yanayofanana na mbegu ndogo nyeusi au alama za damu.

Tumia tochi unapowatafuta kunguni ili uweze kuwaona, kwani huogopa kumulikwa na mwanga na huanza kuzurura ovyo, ndio maana hutoka usiku pekee kutafuta damu na pindi ukiwa chumbani mwako umezima taa zote.

Usiruhusu kunguni wawe na sehemu nyingi za kujificha vyumbani mwako, Ziba nyufa zote ukutani na kwenye viunzi vya milango, Ingawa kunguni hawaletwi moja kwa moja na uchafu, lakini ndio kivutio chao kikubwa, hivyo itakuwa rahisi zaidi kwako kuwatambua na kuwadhibiti ikiwa unasafisha nyumba yako mara kwa mara sehemu zile zisizofikika kirahisi kama uvunguni mwa kitanda, kwenye kona nza makabati, chaga nk. Pia, epuka kuacha fenicha zako zikirundikana sehemu moja kwa muda mrfu, badilisha mkao wa fenicha zako mara kwa mara na kupunguza vitu vilivyorundamana / kurundikana visivyotumika maeeo hayo.

Usirundike nguo chafu hasa zenye uhusiano na chumvichumvi kama jasho na mkojo kwa muda mrefu chumbani pasipo kuzifua bora uziloweke kuliko kuziweka kwenya pipa la taka (Dustbeen)

Ukiwa hotelini, unaweza kupunguza uwezekano wa kubeba kunguni kwa kuepuka kuweka masanduku yako ya nguo sakafuni na kitandani.

MWISHO: KUNGUNI WANAPOVAMIA NYUMBA YAKO

Ukipata kunguni nyumbani au hotelini, huenda ukawa na wasiwasi au hata ukaaibika. Mfano nchini Uingereza , Japhet na mke wake waliumwa na kunguni walipokuwa likizoni. Japhet anasema: “Tuliaibika sana. Tulijiuliza tutawaambia nini watu wa familia na marafiki tutakapofika nyumbani? Je, wakati wowote wanapojikuna au kupatwa na mwasho wa ngozi wangejiambia ni kwa sababu walitutembelea?”

Hata ingawa ni kawaida kuwa na maoni kama hayo, usiache aibu ikuzuie kutafuta msaada, Wizara ya Afya ya Mwili na Akili ya New York City iliwahi kutoa uhakikisho huu: “Ni vigumu, lakini inawezekana kuwaangamiza kunguni, endapo Ukitafuta mbinu za kupambana nao.”

Kanza Chunguza uone kama kuna kunguni, pili chukua hatua za kuwazuia wasijifiche nyumbani kwako na kuondoka.

Hata hivyo, usifikiri kwamba ni rahisi kuwamaliza kunguni, Kunguni wakivamia nyumba yako, unaweza kupata msaada kutoka kwa mtaalamu wa kuwadhibiti wadudu hao wasumbufu.

Ingawa kemikali na sumu zilizotajwa awali hazitumiwi tena, lakini wataalamu hao hutumia mbinu kadhaa zinazofaa ili kuwaangamiza kunguni, ikiwemo watu wengine hutumia majivu, au majani ya maharagwe kuwanasa nk.

Dini M. Miller, mtaalamu wa wadudu anasema hivi pia: “Kuwadhibiti kunguni kunahitaji ushirikiano mkubwa sana kati ya wakaaji wa nyumba, wamiliki wa nyumba yenyewe, na kampuni ya kuwadhibiti wadudu wasumbufu kama hao.” Kwa kufuata mwelekezo wa mtaalamu na kuchukua tahadhari zinazohitajika, unaweza kutimiza sehemu yako na ‘kutowaacha kunguni wakuume’!

Wataalamu wa wadudu wanasema kwamba kunguni hula damu ya wanadamu na wanyama wengine kutia ndani wanyama-vipenzi.

MAKALA HAYA KWA MSAADA PIA WA: https://wol.jw.org/sw/wol/

BBC, WIKIPEDIA, NA JARIDA LA ENTOMOLOGY